Quản trị rủi ro doanh nghiệp là hoạt động không thể thiếu với mọi doanh nghiệp dù ở quy mô, loại hình hoạt động nào. Doanh nghiệp nhỏ và vừa phải đối diện với vô vàn những khó khăn, rủi ro, nhất là trong giai đoạn đầu khởi nghiệp. Còn với doanh nghiệp lớn, họ cũng phải đối mặt với những rủi ro ở quy mô ngành theo kiểu cây cao đón gió lớn. Bạn hãy cùng VNOKRs tìm hiểu về quản trị rủi ro doanh nghiệp qua bài viết sau.
Quản trị rủi ro doanh nghiệp là gì?
Quản lý rủi ro doanh nghiệp (ERM) là hoạt động xem xét rủi ro một cách chiến lược, toàn diện từ quan điểm của toàn bộ tổ chức. Thực hiện quản lý rủi ro doanh nghiệp, tổ chức sẽ tiến hành các hoạt động như:
- Xem xét, xác định, đánh giá và chuẩn bị cho những rủi ro, tổn thất, nguy hiểm cũng như những nguy cơ tiềm ẩn mà doanh nghiệp phải đối diện
- Xác định rủi ro tổng thể để điều hướng hoạt động kinh doanh phù hợp
- Xem xét về những rủi ro trong phối hợp, vận hành giữa các phòng ban, bộ phận
Các loại rủi ro mà doanh nghiệp phải đối diện bao gồm nhiều loại, hình thức khác nhau. Tuy nhiên, xét ở nhóm rủi ro chung thì ERM thường gồm các nhóm rủi ro về:
- Hoạt động, vận hành doanh nghiệp: ví dụ như doanh nghiệp đặt trụ sở tại miền Trung và gặp thiên tai, lũ lụt khiến hoạt động, vận hành doanh nghiệp bị đình trệ, gián đoạn. Nhà kho chứa nguyên vật liệu bị nước tràn vào gây hư hại.
-
- Chiến lược: ví dụ doanh nghiệp chậm thay đổi về công nghệ khiến sản phẩm cung cấp ra thị trường lạc hậu, không đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Rủi ro chiến lược này có thể khiến doanh nghiệp lâm vào khủng hoảng, bị suy giảm thị phần hoặc thậm chí là bị đào thải, phá sản.
- Tài chính: ví dụ như doanh nghiệp không có kế hoạch dòng tiền rõ ràng khiến thiếu hụt dòng tiền, gặp rủi ro tài chính và phải chậm lương, nợ lương nhân viên; phải chậm thanh toán cho nhà cung cấp…
- An ninh: ví dụ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, khi quan hệ giữa 2 nước căng thẳng thì người dân bị kích động có thể tiến hành đập phá, xâm hại tài sản của doanh nghiệp.
- Tuân thủ: ví dụ như nhân viên không tuân thủ quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm khi sản xuất bánh trung thu. Vụ việc bị lan truyền trên truyền thông và khiến doanh nghiệp bị ảnh hưởng kinh doanh nghiêm trọng.
- Pháp lý: ví dụ phòng nhân sự không giải quyết chế độ nghỉ việc theo đúng quy định pháp luật cho nhân viên dẫn đến rủi ro công ty bị khởi kiện. Theo baotintuc.vn, hai cựu nhân viên của tập đoàn Tesla Inc đã khởi kiện nhà sản xuất xe điện này vi phạm luật liên bang, khi tiến hành sa thải quy mô lớn mà không thông báo trước về quyết định cắt giảm nhân sự.
- Bảo mật: ví dụ dữ liệu thông tin khách hàng quan tâm sản phẩm, dịch vụ bị nhân viên kinh doanh chiếm dụng, tận dụng sau khi nghỉ việc. Họ có thể đầu quân cho doanh nghiệp đối thủ, vi phạm nguyên tắc bảo mật với công ty cũ và gây ra những thiệt hại, rủi ro kinh doanh nghiêm trọng.
Ở các doanh nghiệp, vị trí chuyên trách về quản trị rủi ro là Giám đốc rủi ro CRO. CRO sẽ chịu trách nhiệm xác định, phân tích cũng như tìm giải pháp giảm thiểu rủi ro cả bên trong lẫn bên ngoài có thể ảnh hưởng tới tổ chức. CRO cũng sẽ có trách nhiệm trong việc đảm bảo tổ chức tuân thủ các quy định pháp luật và xem xét các yếu tố có thể gây tổn hại cho các khoản đầu tư, hoạt động vận hành của công ty.
Các thành phần của quản trị rủi ro doanh nghiệp
Khi xem xét quản trị rủi ro doanh nghiệp, tổ chức sẽ xem xét qua 5 thành phần cụ thể gồm: môi trường bên trong; thiết lập mục tiêu; nhận dạng sự kiện; đánh giá rủi ro.
1. Môi trường bên trong
Môi trường bên trong của doanh nghiệp là bầu không khí văn hóa doanh nghiệp được thiết lập, duy trì trong thực tế. Môi trường bên trong sẽ được thể hiện thông qua:
- Những biểu trưng văn hóa của tổ chức như slogan, bảng biểu thể hiện mục tiêu, quyết tâm của tổ chức. Những yếu tố này còn được gọi là tạo tác và các hành vi hữu hình.
- Các giá trị được đồng thuận, được tuyên bố trong toàn tổ chức như giá trị cốt lõi, bộ quy tắc, các quy định chung cũng như sứ mệnh, chiến lược của tổ chức
- Quan niệm nền tảng, ngầm định, niềm tin để mọi thành viên tổ chức có thể hành động giống nhau như một chỉnh thể thống nhất.
Văn hóa doanh nghiệp khác nhau, niềm tin, hành động nhất quán khác nhau thì những rủi ro với doanh nghiệp cũng khác nhau. Chẳng hạn như văn hóa doanh nghiệp của bạn đặc biệt đề cao yếu tố kỷ luật, an toàn lao động sẽ giúp giảm thiểu những rủi ro về an toàn lao động. Ngược lại, văn hóa doanh nghiệp đề cao yếu tố liên tục tối ưu hóa hiệu suất thì người lao động cũng phải đối mặt với nhiều áp lực, căng thẳng và rủi ro an toàn lao động cao hơn. Vì vậy, thông thường các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, sản xuất… vẫn luôn nhấn mạnh đến yếu tố an toàn để quản trị rủi ro doanh nghiệp hiệu quả.
2. Thiết lập mục tiêu
Ngay trong việc thiết lập mục tiêu qua từng giai đoạn cũng phản ánh hoạt động quản trị rủi ro của doanh nghiệp. “Khẩu vị” rủi ro của doanh nghiệp ở mức nào thì thiết lập mục tiêu cũng được đẩy lên tương ứng.
Chẳng hạn như trong tình hình thị trường có nhiều cơ hội phát triển, doanh nghiệp xác định thiết lập mục tiêu đẩy mạnh tăng trưởng, mở rộng quy mô. Ngược lại, khi tình hình thị trường khó khăn, bất ổn, doanh nghiệp sẽ cần thiết lập mục tiêu về đảm bảo ổn định vận hành doanh nghiệp.
Rõ ràng, việc thiết lập mục tiêu đúng sẽ giúp doanh nghiệp quản trị được rủi ro hiệu quả. Một ví dụ về sai lầm trong thiết lập mục tiêu dẫn đến doanh nghiệp phải đối mặt với rủi ro có thể kể đến trường hợp của Meta, Google và Amazon vào năm 2022.
- Meta đã sa thải 11.000 nhân viên
- Google lên kế hoạch sa thải 10.000 nhân viên
- Amazon cũng đã sa thải hàng nghìn nhân viên
Trong thời gian dịch bệnh, các công ty này đã tích cực tuyển dụng và thiết lập mục tiêu về doanh thu, lợi nhuận. Tuy nhiên, thực tế mục tiêu không đạt được dẫn đến doanh nghiệp phải đối diện với làn sóng sa thải số lượng lớn.
3. Nhận dạng sự kiện
Trong quá trình vận hành, doanh nghiệp của bạn sẽ phải đối diện với cả những sự kiện tiêu cực và tích cực.
- Lãnh đạo chủ chốt của doanh nghiệp bị khởi tố, tạm giam. Đó sẽ là một sự kiện nghiêm trọng kéo theo những rủi ro, hệ lụy doanh nghiệp phải đối diện.
- Ngược lại, nếu doanh nghiệp của bạn gọi vốn đầu tư thành công thì đó có thể là một cơ hội lớn để doanh nghiệp bứt phá với quy mô vượt trội hiện tại.
Thực hiện quản trị rủi ro doanh nghiệp, bạn sẽ cần nhận dạng sự kiện ở các mức độ rủi ro khác nhau để nỗ lực cải thiện theo hướng tích cực.
Chẳng hạn như lãnh đạo bị khởi tố, tạm giam thì doanh nghiệp cần nhanh chóng đưa ra thông cáo báo chí để đưa ra thông tin chính thức, tránh những đồn đoán, suy luận dẫn đến rủi ro càng cao hơn.
Còn với các sự kiện tích cực như gọi vốn đầu tư thành công thì doanh nghiệp cần tiến hành truyền thông nội bộ và bên ngoài rõ ràng, kịp thời để đội ngũ nhân sự, các cổ đông, nhà đầu tư thêm sự hào hứng vào tương lai doanh nghiệp.
Nhận dạng và ứng phó thích hợp với các sự kiện có thể giúp doanh nghiệp của bạn quản trị rủi ro hiệu quả hơn. Khi tiến hành nhận dạng sự kiện, nhà quản trị cũng cần phân định ra 2 loại rủi ro chính là:
- Rủi ro về hoạt động vận hành, ví dụ như lũ quét, thiên tai khiến văn phòng, nhà xưởng phải đóng cửa
- Rủi ro về chiến lược phát triển, ví dụ như quy định mới của chính phủ cấm quảng cáo sản phẩm chủ lực của công ty
4. Đánh giá rủi ro
Quản trị rủi ro doanh nghiệp không thể thiếu hoạt động đánh giá rủi ro. Đánh giá rủi ro ở đây không chỉ bao gồm những rủi ro trực tiếp như lũ quét, thiên tai khiến văn phòng, nhà xưởng phải đóng cửa mà còn là những rủi ro gián tiếp như tâm lý nhân viên bất ổn, khó ổn định làm việc sau đợt thiên tai.
Việc đánh giá rủi ro nên được thực hiện thống kê định lượng, cụ thể để tìm phương hướng xử lý, giải pháp hiệu quả.
Chẳng hạn như bạn có thể đưa ra khảo sát online về những lo ngại của nhân viên sau khi văn phòng, nhà xưởng phải tạm dừng hoạt động do thiên tai. Đồng thời, bạn có thể tiến hành thu thập ý kiến về mốc thời gian nhân viên thực sự sẵn sàng quay trở lại làm việc. Những ý kiến này sẽ được lượng hóa thành các chỉ số cụ thể và giúp nhà quản trị đánh giá được rủi ro với tổ chức một cách chính xác hơn.
4 cách để ứng phó rủi ro trong doanh nghiệp
Rủi ro với doanh nghiệp là điều khó tránh khỏi. Không có con đường tuyệt đối bằng phẳng để doanh nghiệp của bạn có thể tiến băng băng về đích mục tiêu. Vấn đề quan trọng là doanh nghiệp sẽ ứng phó với những rủi ro đó như thế nào. Bạn có thể cùng VNOKRs tham khảo 4 cách để ứng phó rủi ro trong doanh nghiệp dưới đây.
1. Tránh rủi ro
Doanh nghiệp có thể tránh rủi ro bằng cách từ bỏ lợi ích hoặc một phần lợi ích để tránh rủi ro có thể xảy ra. Chẳng hạn như doanh nghiệp tiến hành tạm dừng sản xuất, ngừng bán một mặt hàng cụ thể để tránh rủi ro.
Ví dụ như vào tháng 3/2020, 2 hãng sản xuất ô tô là Nissan và Honda đã ra thông báo tạm ngừng hoạt động một số nhà máy tại Nhật Bản do nhu cầu của khách hàng giảm sút và nguồn cung vật liệu bị gián đoạn.
2. Giảm thiểu rủi ro
Với cách giảm thiểu rủi ro, doanh nghiệp vẫn tiếp tục duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh sản phẩm, dịch vụ có nguy cơ rủi ro nhưng sẽ tiến hành giảm thiểu rủi ro bằng các cách như:
- Đầu tư vào kiểm soát chất lượng sản phẩm, dịch vụ
- Thiết lập quy trình nghiêm ngặt về chăm sóc khách hàng, hướng dẫn sử dụng sản phẩm, dịch vụ
- Lên kịch bản ứng phó các tình huống rủi ro có thể phát sinh…
Ví dụ như doanh nghiệp trước ảnh hưởng của dịch bệnh, khó duy trì sản xuất, kinh doanh như bình thường có thể phải lên kịch bản chuyển đổi nhân sự sang làm nhiệm vụ khác, kiêm nhiệm, sa thải nhân viên…
3. Chia sẻ rủi ro
Doanh nghiệp của bạn cũng có thể chia sẻ rủi ro bằng cách mua bảo hiểm.
Ví dụ như người lao động có nguy cơ bị ốm đau, bệnh tật và doanh nghiệp ứng phó rủi ro này bằng cách mua bảo hiểm sức khỏe cho nhân viên. Như vậy, khi nhân viên phải điều trị, chi phí viện phí, thuốc men có thể được bảo hiểm chi trả theo hợp đồng đã ký kết.
4. Chấp nhận rủi ro
Khi doanh nghiệp xác định lợi ích, lợi nhuận mà sản phẩm, dịch vụ đem lại vượt trội hơn rất nhiều so với rủi ro có thể phải đối mặt thì họ có thể chấp nhận rủi ro. Doanh nghiệp sẽ tiến hành phân tích các rủi ro trực tiếp, gián tiếp và đưa ra quyết định chấp nhận rủi ro hay không.
Ví dụ như: doanh nghiệp dệt may xuất khẩu mùa Covid bị đình trệ việc thực hiện các đơn hàng với thị trường nước ngoài. Họ có thể phân tích các rủi ro và quyết định chấp nhận sản xuất một mặt hàng trước đây chưa từng làm là khẩu trang vải. Lợi nhuận mà sản phẩm này có thể đem lại trong mùa dịch bệnh là rất lớn và doanh nghiệp có thể chấp nhận rủi ro sản xuất một mặt hàng mới, chưa có kinh nghiệm làm trước đây.
*
Quản trị rủi ro doanh nghiệp hiệu quả có thể giúp doanh nghiệp đạt được nhiều lợi ích đa dạng như:
- Giúp toàn tổ chức sẵn sàng ứng phó với những rủi ro, nguy cơ tiềm ẩn
- Giúp nhân viên hài lòng hơn với lộ trình phát triển trong tương lai
- Giúp cải thiện chất lượng dịch vụ khách hàng, hạn chế, ngăn chặn các tình huống rủi ro có thể xảy ra
- Giúp lãnh đạo có thêm căn cứ, báo cáo quản trị rủi ro để kịp thời đưa ra quyết định quản trị
- Giúp hoạt động vận hành toàn công ty diễn ra thông suốt, hiệu quả hơn
Hy vọng những chia sẻ của VNOKRs về quản trị rủi ro doanh nghiệp hữu ích và là những gợi mở tốt dành cho bạn. Bạn có thể đọc thêm những bài viết về quản trị doanh nghiệp, phát triển đội ngũ trên blog của chúng tôi: https://blog.okrs.vn/kien-thuc-quan-tri
